Onderzoek aan de Dode Nieuwstraat

Op de plattegrond van het Minderbroedersklooster is het terrein aan de Dode Nieuwstraat in kleur aangegeven. Vanwege de belangrijke resten die nog in de ondergrond aanwezig zijn is het terrein van het klooster aangewezen tot archeologisch monument.

Met een lengte van bijna tachtig meter was de kloosterkerk na de Sint Jan de grootste van de stad. Aan de kerk sloot een kloosterhof met kloostergang aan met daaromheen diverse gebouwen. Haaks op de kerk lag langs de kloostergang een vleugel waar onder andere representatieve ruimtes en een kapittelzaal waren gelegen. Haaks daarop, evenwijdig aan de kerk, stond de refter (eetzaal). Na 1629 is over het kloosterterrein heen de Dode Nieuwstraat aangelegd waarbij onder andere de refter doorsneden is. Aan weerszijden van de Dode Nieuwstraat bleven delen van de refter overeind en werden onder meer als gevangenis (“de Geweldiger”) gebruikt.

Het kleine onderzoeksterreintje aan de Dode Nieuwstraat ligt op een sleutelpositie voor onze kennis van de ontwikkeling van het klooster aangezien het op de grens ligt van de kloostergebouwen en een groot huis aan de Pensmarkt dat voorheen de Hertog van Brabant toebehoorde. Op het terrein stond tot voor kort een klein 19de-eeuws gebouwtje met een veel oudere zijmuur. Deze zijmuur vormde de buitenmuur van de reftervleugel en zal in de nieuwbouw behouden blijven.

Dat dit vertrek bij het klooster hoorde en niet bij een gebouw aan de Pensmarkt blijkt uit een doorgang die toegang gaf tot een gebouw dat stond ter plaatse van de latere refter. Van deze refter zijn eveneens de funderingen terug gevonden die aansloten bij het stuk muur dat nog overeind staat. Het gebouw is in de 17de eeuw voorzien van een kelder met kruisgewelven waarvan nog restanten aanwezig waren. Het is nog niet duidelijk of deze kelder is aangebracht toen het klooster nog functioneerde of na de aanleg van de Dode Nieuwstraat. Aansluitend op de refter bleek zich een uitbouw te bevinden voorzien van steunberen die we mogelijk kunnen interpreteren als kapel. Helaas zaten deze resten zo diep dat ze niet verder onderzocht konden worden.

De nog overeind staande zijmuur van de refter is bouwhistorisch onderzocht. Een groot deel ervan blijkt nog uit het begin van de 14de eeuw te stammen. Hierin zijn twee enorme vensters teruggevonden, waarvan de zijkanten een zeer rijke baksteenprofilering vertonen. Aan de binnenzijde is een deel van een oorspronkelijke muurkast bewaard. Ook is de doorgang naar de door de archeologen aangetroffen kapel vastgelegd. Deze doorgang werd al in de kloostertijd verkleind of dichtgemetseld en op de vulling werd een muurschildering aangebracht, waarvan nog een klein fragment bewaard is gebleven. Een klein stukje informatie van de enorme legpuzzel die het Minderbroedersklooster heet.

Het onderzoek is kort voor Kerstmis 2008 afgerond en de resultaten zijn nog zeer voorlopig. Uiteindelijk zullen de resultaten samen met de resultaten van eerder onderzoek worden verwerkt in een uitgebreid verhaal over het Minderbroedersklooster.